Opgravingen in Tongeren leveren in de meeste gevallen een hele collectie aan diverse objecten uit verschillende perioden op. Als na de opgraving een voorwerp al eens wat meer aandacht krijgt, dan dateert het vaak uit de Romeinse tijd. En dat is op zich niet verwonderlijk, Tongeren is nu eenmaal de enige Romeinse stad in ons land.
Ditmaal willen wij echter de aandacht vestigen op een object uit een veel jonger verleden. Tijdens de opgraving van Aron bvba aan de Vlasmarkt in 2018-2019 werden ook een aantal beer – en waterputten uit het recentere verleden van de stad opgegraven. De vondsten uit de vulling van één van de beerputten werd door de archeologen gedateerd tussen 1825 en 1925. Eén soort vondsten die uit de put werden ingezameld zijn fragmenten van kleipijpjes in witte zgn. ‘pijpaarde of -klei’. Vaak wordt in rapporten aan dergelijke pijpjes snel voorbijgegaan. In het Aron-eindverslag van deze opgraving (De Winter en Reygel, in voorbereiding) komen zij wel aan bod en één exemplaar is te mooi om niet even apart onder de aandacht te brengen.
Pijpjes uit de Vlasmarkt-beerput werden geproduceerd in de fabriek van Jean-Baptist Nihoul te Nimy bij Bergen. Het opschrift NIHOUL/…/NIMY, de gekroonde letter N tussen 6 bolletjes of de letter N in een wapenschild op sommige pijpjes laten hierover geen twijfel bestaan.
Het pijpje hoort thuis bij de zgn. figurale pijpen, waarbij de kop van de pijp is uitgewerkt als een klein sculptuurtje. Deze modetrend zet vanaf 1820 in Frankrijk aan en kent vanaf het midden van deze eeuw ook in Belgische pijpenbedrijven een bloei. De pijpenkop van de Vlasmarkt is mooi uitgewerkt als een mannenhoofd met een geprononceerde frons, grote open ogen, grijnzende mond en rechtopstaande puntige oren. De keel van de figuur is versierd met kleine knobbeltjes. Een vergelijkbaar exemplaar hebben wij niet onmiddellijk teruggevonden. Wie er wel eentje kent, mag altijd contact opnemen met het stadsarchief.
(met dank aan Dirk Pauwels voor de bijdrage)
