1796 vs 2016 : bevolkingsgegevens

In een document uit 1796, opgesteld voor de Franse overheid, vinden we volgende bevolkingsgegevens terug :

• Lauw : 708 inwoners, 45 koetsen en 87 paarden (of 12 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 1.030
• Piringen : 340 inwoners, 13 koetsen en 55 paarden (of 16 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 912
• Neerrepen : 146 inwoners, 11 koetsen en 33 paarden (of 22 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 296
• Henis : 252 inwoners, 11 koetsen en 30 paarden (of 12 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 920
• Riksingen : 260 inwoners, 19 koetsen en 50 paarden (of 19 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 1.085
• Berg en Ketsingen : 290 inwoners, 18 koetsen en 40 paarden (of 14 paarden per 100 inwoners) – inwoners in 2016 = 1.069
• Widooie : 187 inwoners, 8 koetsen en 36 paarden (of 19 paarden per honderd inwoners) – inwoners in 2016 = 395
• Offelken : 45 inwoners, 7 koetsen en 18 paarden (of 40 paarden per 100 inwoners)
• Mulken : 49 inwoners, 4 koetsen en 8 paarden (of 16 paarden per 100 inwoners)
• Blaar : 83 inwoners, 3 koetsen en 17 paarden (of 20 paarden per 100 inwoners)
• Tongeren : 3.765 inwoners (786 huizen), 32 koetsen en 108 paarden (of 3 paarden per honderd inwoners) – inwoners in 2016 = 16.072

Wat kunnen we hieruit besluiten? Voor wat betreft de oude bevolkingsgegevens zien we Lauw eruit steken voor wat betreft het aantal inwoners. Offelken en Mulken zijn kleine gehuchten. Offelken heeft een procentueel groot aantal koetsen en paarden, te verklaren door de aanwezigheid van de boerderijen.

In vergelijking met de huidige bevolkingsgegevens is het meest opvallend dat de dorpen gelegen langs steenwegen de grootste groei kenden (Piringen, Henis, Riksingen en Berg). De dorpen waarvan de kern niet in de buurt van een steenweg ligt, kenden de laagste groei (Lauw, Neerrepen en Widooie).

En tenslotte, waarom zijn niet al de dorpen vermeld? Omdat in 1796 een aantal dorpen niet werden opgenomen omdat ze niet deel uitmaakten van de vroegere stadsvrijheid Tongeren (bv. Overrepen, ‘s-Herenelderen).

Lauw : Lau—

Schepenbank Rutten toegankelijk

Het archief van de schepenbank van Rutten is geïnventariseerd en toegankelijk gemaakt. Dit archief loopt van 1457 tot 1796 en behandelt het reilen en zeilen in de heerlijkheden Rutten en Hamal. Het archief van de schepenbank bevat niet enkel juridische stukken, maar ook tellingen, wetten, brieven, testamenten, enzovoort.

Dit archief is bovendien, na het archief van de Tongerse schepenbank, ons meest uitgebreide schepenbankarchief (2115 nummers). Of een ware schat aan informatie over het oude Rutten.

De inventaris is te raadplegen via deze link of vanaf volgende week op de beeldbank.

 

De stadsmuur aan de Corversstraat

Zoals iedereen ongetwijfeld al heeft opgemerkt zijn de werken voor de heropening van de Jeker op de Motten in volle gang. Integraal onderdeel van deze grote werf is de archeologische opvolging van graafactiviteiten door het archeologische bedrijf Aron bvba. Om de ‘nieuwe’ Jeker open te leggen moet er  immers op en bij de historische bedding van de Jeker behoorlijk wat graafwerk worden verricht. Vanaf de stichting van Tongeren door de Romeinen en tot de jaren vijftig van de vorige eeuw stroomde de rivier in een open bedding, net vóór de huidige gevangenis, de jeugdherberg en het begijnhof.  De Jeker vloeide doorheen de Romeinse stad, waarvan de stadsmuur diep onder de huidige atletiekpiste en speeltuin is bewaard, en vanaf de 13de eeuw aan de voet van de middeleeuwse stadsmuur die op de oever was gebouwd.

Momenteel wordt er voorafgaand aan de uitgraving van de bedding rioleringswerken uitgevoerd. De installatie van grote collectoren en de aankoppeling op het bestaande rioleringsnetwerk betekent dat soms restanten uit het verleden gedeeltelijk worden blootgelegd. Gisteren was dat het geval op het kruispunt van de Kastanjewal met de Corversstraat. Hier bleek de collectorput net de fundering van de middeleeuwse stadsmuur te raken.  Een kans voor archeologen om de nodige registraties te doen.

De noordwand van de put toonde op een diepte van ca. 2 m onder het wegdek een stuk van een forse fundering in silexbrokken gebed in een keiharde grijze mortel, waarop een aantal bekapte mergelblokken waren geplaatst. De silexfundering en vooral de mergelblokken hebben al zwaar te lijden gehad onder vroegere rioleringswerken, die behoorlijke happen eruit hebben genomen. De fundering verloopt dwars op de Corversstraat en ligt perfect in het verlengde van de middeleeuwse stadsmuur aan het begijnhof. We kunnen er dus van uitgaan dat hier opnieuw de fundering van die stadsmuur is geregistreerd. Tijdens de registratie werden alvast mortelmonsters genomen van de fundering  om die hypothese via een ¹⁴C datering te controleren.

Nieuwe publicatie over de Grote Markt

In december verschijnt een uitgebreide publicatie over de Grote Markt (328 bladzijden), uitgegeven door het Geschiedkundig Genootschap en het Stadsarchief.

De Grote Markt is het hart van onze stad. Al meer dan 1000 jaar is dit de plek waar Tongenaren elkaar vinden. De huizen die rond dit plein staan, hebben bijgevolg een boeiende geschiedenis, met generaties van handelaars, herbergiers, etc. die de panden bewoonden. Van élk huis hebben we getracht de geschiedenis te achterhalen, vaak van de jaren 1300 tot nu, aangevuld met tal van oude foto’s en heel wat weetjes. Per huis  zijn er foto’s, overzichtsplannen en een oplijsting van eigenaars en bewoners opgenomen in het boek.

Intekenen kan tot 1 november 2017 voor 32,50 euro ipv 40 euro, via overschrijving naar het Geschiedkundig Genootschap op rekening BE67 4538 2141 5187 en met vermelding van “boek Grote Markt” en je naam en adres.

Voor meer informatie : stadsarchief@stadtongeren.be of via 012 80 00 92

De Postrijder is terug !

Na twee jaren afwezigheid is de historische krant De Postrijder terug te raadplegen. Deze Tongerse krant werd opgericht in 1854 en hield op te bestaan in 1939. Ze evolueerde van een weekblad bestaande uit 4 pagina’s tot een bijna-dagblad van meer dan 8 pagina’s. Het hoogtepunt van de krant was in de periode 1900-1914. Na de Eerste Wereldoorlog werd het uitgeven van de krant steeds moeilijker en net voor de Tweede Wereldoorlog werd dan ook beslist de uitgave te stoppen. Vanaf 1918 had trouwens Het Belang van Limburg de fakkel overgenomen van De Postrijder voor het belangrijkste nieuws uit Tongeren.

De Postrijder is te raadplegen via www.beeldbanktongeren.be Je kan hier zoeken via de zoekmachine (bovenaan de website) of je kan ook gaan naar het archievenoverzicht (in het menu links) en doorklikken naar het krantenarchief en De Postrijder. Hier kan je de pdf’s per jaar openen.

Het verschil met de toegang op de oude website is, behalve dat we zelf kranten (en pdf’s in het algemeen) kunnen toevoegen, op termijn ook zoekmachines als Google hits gaan opleveren die verwijzen naar de beeldbank en De Postrijder.

Nadeel is wel dat de zoekmachine anders is opgebouwd. Op de oude website werden hits procentueel weergegeven volgens overeenkomst met de zoekterm. Dit gebeurt nu niet meer. Probleem dat zich bijvoorbeeld stelt, is dat wanneer men ‘Tungri’ zoekt het beeldherkenningsprogramma daar ‘Tongri’ of ‘Tangri’ van heeft gemaakt. Maar in ieder geval kan op de huidige manier gerichter en sneller gezocht worden.

Ruzie in de stal (Rutten anno 1699)

Herman Portugaels noteert op 27 oktober 1699 het volgende verhaal.

De drossaard (lokale officier) had een onderzoek ingesteld en had dit laten oproepen in het dorp. Peter Luens meldde zich als getuige en liett zijn verhaal neertekenen door Herman Portugaels. Op zondag 25 oktober kwam Peter thuis aan en wilde dat zijn zus hem eten zou maken. Maar de deur was gesloten en Peter dacht dat zijn zus weer op bed lag en niet wilde opstaan. Maar door het venster hoorde hij wat er gaande was… Peter ging naar de paardenstal en haalde daar zijn pistool. Hij stormde het huis binnen en trof daar zijn zus aan met Herman Mulleners ‘caresserende’. Herman Mulleners was overdonderd en riep ‘honsvot’ tegen Peter en wilde hem bij de kraag pakken. Daarop vuurde  Peter zijn pistool af en sloeg hij Herman ermee op het hoofd terwijl hij hem riep vergiffenis te vragen voor zijn daden. Maar Herman weigerde toe te geven en beiden vochten verder tot ze uit elkaar werden gehaald.

Deze ‘love-story’ eindigde blijkbaar in mineur. De zus van Peter Luens (Leuwens) huwde in 1703 met Nicolas Tilmans. Herman Mulleners huwde in 1704 met Gertrudis Tomsin.